De oorlog in Oekraïne. De artikelen, beelden en stroom aan nieuwe informatie is oneindig. De situatie zorgt voor veel vragen, zorgen en onzekerheden. Zelfs al heb je geen directe connectie met Oekraïne. Laat staan hoe het voelt als je wél familie, vrienden en kennissen hebt in Oekraïne, zoals onze studente Lisa Hegie.
‘Ongeveer vanaf het nieuwe jaar was er al een dreiging. We dachten: ze gaan toch niet echt aanvallen? Dat kan toch niet echt gebeuren? Tot ik opeens op 24 februari om half 7 in de ochtend een belletje kreeg van mijn moeder: de oorlog is begonnen. Ik dacht alleen maar nee! Dat kan echt niet waar zijn. Tot ik de nieuwsberichten zag en wist dat het echt was. Ik dacht alleen maar: wat moeten we nu doen? Wat kan ik doen? Kunnen we mijn moeder gaan halen?’
Half Oekraïens
Lisa is 18 jaar, zit in het eerste jaar van de opleiding Management Assistent aan de Hora Siccamasingel en is half Oekraïens. ‘Mijn vader is Nederlands, en mijn moeder Oekraïens. Ik ben half opgegroeid in Nederland, en half in Oekraïne. Ik zat in Oekraïne op de bassischool, en daar heb je van mei tot en met augustus zomervakantie. Dus in die periode waren we altijd in Nederland.’ Lisa’s moeder is vorig jaar november weer naar haar thuisland gegaan. ‘Daar woont bijna al onze familie, en haar vrienden en vriendinnen. Ze voelt zich daar thuis en op haar gemak.’ Tot op 24 februari een nachtmerrie werkelijkheid wordt: het Russische leger valt Oekraïne binnen.
Het leven in Cherson
In Cherson, in het zuiden van Oekraïne, woont de moeder van Lisa en het grootste gedeelte van haar familie. ‘Daar is de oorlog nu het heftigst. Er rijden tanks door de straten, er wordt geschoten en er zijn protesten.’ Lisa probeert elke dag contact te hebben met haar moeder, al gaat dat niet altijd even makkelijk. Het bereik is slecht. ‘Voor de oorlog belden we ’s ochtends of ’s avonds, maar nu probeer ik het bijna elk uur. Als ik haar niet spreek voel ik me niet fijn en weet ik niet wat ik moet denken. Het is ook een keer voorgekomen dat ze de hond aan het uitlaten was en ik haar niet kon bereiken. Toen was ik helemaal in paniek, je gedachten schieten alle kanten op. Zou het..?’
Het is een bizar beeld om over na te denken: je hond uitlaten terwijl de tanks door de straten rijden. ‘Ons huis is in het centrum, daar is het nu ‘veilig’, ook al betekent dat nu heel wat anders dan normaal. Er kan nog steeds elk moment een bom vallen. Toch gaat op een hele gekke manier het dagelijkse leven ook door. Mensen gaan nog naar buiten voor een wandeling, moeten zorgen dat ze eten krijgen en staan daarvoor ook heel lang in de rij. Soms wel vier uur lang, om een brood te halen.’
Mijn land
‘Ik weet niet hoe het kan, maar door deze situatie voel ik me nog meer verbonden met Oekraïne dan eerst. Ik voel echt dat het mijn land is. Mijn plan was: na mijn opleiding terug naar Oekraïne om daar te gaan wonen. Dat plan is nog steeds niet gewijzigd, maar ik vraag me wel af wat er dan nog is om naar terug te gaan.’
‘Ik vind het zo bijzonder dat er zoveel mensen zijn die durven te gaan staan voor ons land. Er zijn protesten, en ik heb zelfs beelden gezien dat een man met zijn blote handen een tank ging stoppen. Onze mensen zijn niet alleen maar heel open en gastvrij, het zijn ook strijders.’
Fake news en juiste informatie
In Nederland kun je op veel manieren informatie vinden over de situatie in Oekraïne. Nieuwssites, Instagram, Telegram, TikTok. ‘We weten hier soms eigenlijk beter wat er aan de hand is dan de mensen daar. Er zijn veel inwoners die alles filmen om een realistisch beeld te geven wat er daar gebeurt. Dit geef ik ook allemaal door aan mijn moeder, want zij heeft de kans niet om aan objectieve informatie te komen. De tv heeft nu alleen maar Russische kanalen. Ik ben haar bron van informatie, en dat is ook best wel een zware taak. Soms moet ik gewoon zeggen: niet naar buiten gaan nu, ze zijn aan het schieten.’
‘Veel mensen in Rusland hebben bijvoorbeeld een eenzijdig beeld van de situatie. En dat kan ik ook begrijpen, als je niet aan de juiste informatie kunt komen. Een Russische jongen schreef me: Het is niet onze schuld, wij wisten niet dat dit zou gebeuren. We wisten het echt niet. Er wordt hier gesproken over een vredesmissie, om de Oekraïners te bevrijden en een vrij leven te geven. Later hoorden we pas dat er ook echt op mensen geschoten werd.’
